Seks en je lijf hebben alles met elkaar te maken. Tijdens het vrijen maak je gebruik van al je zintuigen en een groot deel van je lichaam.
Maar wat als dat lichaam niet (meer) goed functioneert? Als er delen missen? Als het anders reageert dan ‘normaal’? Wat is de invloed van een (chronische) ziekte of een handicap op je seksleven en hoe ga je daarmee om?
Niet te vergelijken
Ziektes en handicaps zijn niet te vergelijken met elkaar, ook niet op het gebied van seks. Een stoma, een dwarslaesie, een missende borst of chronische vermoeidheid hebben allemaal andere consequenties voor je seksleven. En al heb je dezelfde ziekte als iemand anders, dan nog kan je (seksuele) beleving heel anders zijn, omdat de manier waarop jij dit ervaart ook wordt beïnvloed door je persoonlijkheid, je opvoeding en wat je allemaal hebt meegemaakt in je leven.
Maar ik zie wel 4 factoren die een rol spelen in het seksleven van vrijwel iedereen die met een (chronische) ziekte of handicap te maken krijgt.
1. Lichaamsbeeld
Hoe je het ook wendt of keert, je lichaam functioneert niet volgens het ideaalplaatje. Een handicap is vaak zichtbaar, een chronische ziekte soms. Maar je lichaam heeft je in de steek gelaten. En dat doet iets met je lichaamsbeeld. Je kunt onderdelen van je lichaam lelijk vinden. Je kunt je schamen voor littekens, protheses of een stoma. Je kunt bang zijn dat de ander dingen raar vindt of jou niet (meer) aantrekkelijk vindt. Je kunt bang zijn dat je tekort schiet op allerlei vlakken, zoals flexibiliteit of uithoudingsvermogen… Kortom: het maakt je onzeker! En dat kan leiden tot dingen als een gebrek aan zin in seks, het verlies van erectie of het niet kunnen klaarkomen. Oftewel: tijd om die onzekerheid aan te pakken!
Je bent niet de enige die worstelt met een lijf wat niet doet wat het zou moeten doen. In Nederland waren in 2019 9,9 miljoen mensen met een chronische aandoening (ja, dat lees je goed! Ik vond het ook veel, maar deze cijfers komen toch echt van de overheid zelf). Dat betekent dat 57% van de Nederlanders worstelt met een lichaam dat niet helemaal functioneert zoals het zou moeten. En dan hebben we het alleen nog maar over de chronische aandoeningen en niet over handicaps.
Waarmee ik maar wil zeggen: we hebben fysiek allemààl onze tekortkomingen.
Praat over je onzekerheden met je partner. Vaak lucht het al op als je je onzekerheden benoemt richting hem of haar. Omarm ook de fysieke tekenen van je chronische ziekte of handicap. Ze voldoen misschien niet aan het ideaalplaatje, maar ze laten ook zien dat jij een vechter bent, want je hebt mooi wel leren leven met deze ziekte of handicap. Jij mag je eigen unieke zelf zijn, met alles wat daarbij komt.
2. Gebrek aan energie
Veel (chronische) ziektes gaan gepaard met een gebrek aan energie. Je lichaam is veel energie kwijt aan het zo goed mogelijk laten functioneren van alles, ondanks je ziekte. En dus blijft er weinig energie over voor een spannende avond. Maar ook een handicap kan veel energie kosten, omdat veel dingen op een aangepaste manier moeten en dus extra inspanning kosten. Ook dan blijft er weinig energie over om het in bed nog leuk te hebben.
Het zou jammer zijn als er wegens een gebrek aan energie helemaal niet meer gevreeën wordt. Soms kan het écht niet anders, maar vaak is er wel een mouw aan te passen. Het kan helpen om een ander tijdstip of een ander standje te proberen. Wanneer je ’s ochtend de meeste energie hebt, is het slim om een vrijpartij in de morgen te plannen. Ben je bang dat je erna te moe bent, plan het dan op een lekker luie vrije dag. Je partner kan tijdens het vrijen een actievere houding aannemen en jij een passievere, zodat het minder energie kost. En zorg ervoor dat de plek waar je vrijt lekker warm en comfortabel is, zodat je daar geen energie aan kwijt bent.
3. Schuldgevoel
Jullie seksleven wordt beïnvloedt door jouw ziekte of handicap. En dat kan ervoor zorgen dat je je schuldig voelt omdat je je partner niet kunt geven wat je zo graag wilt of omdat je partner zich aan moet passen aan jouw ziekte. Zeker wanneer jullie relatie een start kende waarin jullie beiden gezond waren, zal er waarschijnlijk een behoorlijk verschil zijn tussen jullie seksleven toen en
nu en dat is verdrietig. Het is belangrijk om hier samen over te praten. Vertel je partner dat je je schuldig voelt. Vertel hem of haar wat je mist en wat je graag anders had gezien. Vraag ook aan je partner wat hij of zij mist en graag anders zou zien. Rouw samen om jullie verlies en gemis hierin. En zoek naar mogelijkheden waarop jullie wél op een manier kunnen vrijen die voor jullie beiden zo prettig mogelijk is.
4. Lastige rollenpatronen
Wanneer één van jullie ziek of gehandicapt is en de ander gezond, bestaat het risico dat de rollen in jullie relatie veranderen van gelijkwaardige partners naar die van verzorger en patiënt. En dat is niet heel bevorderlijk voor gezelligheid in de slaapkamer. Probeer hierin een goede balans te vinden. Kijk of het mogelijk is om een manier te vinden waarop de zieke even geen patiënt is, maar gewoon weer partner. Bijvoorbeeld door de avondzorg over te laten nemen door een wijkverpleegkundige. Of door ervoor te zorgen dat de verzorgende partner de kamer even verlaat nadat hij de zieke partner naar bed heeft gebracht, waarna hij terugkomt als de gelijkwaardige partner. Daardoor komt de gelijkwaardigheid weer meer terug in de relatie, wat positieve consequenties heeft voor jullie seksuele relaties.
Medicatie en seks
Wat ik in deze blog niet onbenoemd wil laten is de invloed die medicatie op je seksualiteit kan hebben. Medicatie kan veel invloed hebben op je seksleven. Zo kunnen ze zorgen voor een lager libido, pijn bij het vrijen of erectieproblemen. Het is goed om je hier bewust van te zijn en het te bespreken met je behandelend arts wanneer dit problemen oplevert. Wellicht is het mogelijk om alternatieve medicatie te slikken of het probleem op een andere manier te verhelpen.
Waar seks écht om draait
We hebben in deze maatschappij een vertekend beeld van seks. Alles draait om dé daad en een spetterend hoogtepunt. Maar dat is onzin! Seks gaat over intimiteit, over liefde, over jezelf helemaal geven aan de ander, over kennen en gekend worden en over je veilig en geliefd voelen zoals je bent. En hoezeer je ook belemmerd wordt in je seksualiteit door een ziekte of handicap, dit is altijd mogelijk!
Niet volgens de ideaalplaatjes die ons worden voorgeschoteld, maar wel op heel veel andere manieren! Wanneer je jezelf helemaal geeft aan je partner, dan is dat genoeg. Dan hoef je niet te voldoen aan het beeld van wie dan ook. Zoek naar jullie manier, die voor jullie werkt, waarbij jullie je geliefd voelen en heb het goed samen.
